Deze paragraaf beschrijft de onderhoudstoestand van de kapitaalgoederen (assets) die gezamenlijk de openbare ruimte van Arnhem vormen. Dit betreft het groen, de wegen en civiele kunstwerken (bruggen, tunnels en viaducten), de openbare verlichting, de trolley infrastructuur, de verkeersregelinstallaties en -voorzieningen, de riolering, het water, de bossen en parken en de speeltoestellen. Daarnaast wordt ingegaan op de status van het gemeentelijk vastgoed.
Met het onderhoud van deze kapitaalgoederen is een aanzienlijk deel van de begroting gemoeid. De kosten worden deels gedekt uit exploitatiebudgetten en, daar waar het gaat om vervanging of levensduur verlengend (groot) onderhoud, uit investeringsbudgetten. In het laatste deel van deze paragraaf is per onderdeel weergegeven hoe de begroting en uitgaven in 2023 zich tot elkaar verhouden.
De kapitaalgoederen maken een goed gebruik van de openbare ruimte mogelijk en maken deze aantrekkelijk. Onderstaande tabel geeft een indruk van de omvang van kapitaalgoederen in de openbare ruimte van Arnhem.
Onderdelen | Areaal (afgerond) |
|---|---|
Groen, incl. Bossen en parken | 6.623.000 m2 gazon en gras |
Bomen | 47.000 stadsbomen, |
Stedelijk Water | 800 km (vrij verval) riolering |
Wegen | 2.833.000 m2 gesloten verharding (asfalt en beton) |
Openbare verlichting (OVL) | 30.000 lichtmasten |
Civieltechnische kunstwerken | 309 bruggen en viaducten |
Verkeer | 85 verkeersregelinstallaties |
Trolley | 3.700 masten |
Spelen | 385 speellocaties |
Stedelijk Waterbeheer | 800 km (vrij verval) riolering |
Inzamelvoorzieningen | Verzamelcontainers: |
Beeldende kunst | 241 kunstwerken |
Van beleid naar beheer
Met het beheer van de openbare ruimte kunnen we naast het in stand houden van de bestaande functionaliteiten ook bijdragen aan het realiseren van de vele ambities die Arnhem heeft. We willen de openbare ruimte waardegestuurd en toekomstgericht beheren, waarbij de gebruiker centraal staat. Daarnaast willen we met het beheer van de openbare ruimte bijdragen aan de hoofddoelen uit het Coalitieakkoord 2022 - 2026: een toekomst bestendig Arnhem, een levendige groene creatieve en kunstzinnige stad. Een stad waar mens en dier prettig wonen in leefbare wijken.
De doelen voor de openbare ruimte zijn afgeleid van wet- en regelgeving, de missie van de gemeente en door de raad vastgestelde vigerende visie- en beleidsdocumenten. Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) moet er een structureel sluitende begroting zijn waarbij voldoende middelen moeten worden geraamd voor onderhoud van de kapitaalgoederen. De provincie ziet daar in haar toezichthoudende rol ook op toe.
Naast het voldoen aan de gestelde kaders is het van belang om bij het beheer en onderhoud in te spelen op de dynamiek die de stad kent. De ruimtelijke samenloop van de beheeropgaven wordt in kaart gebracht en de samenhang met andere ruimtelijke ontwikkelingen beoordeeld. Daarna worden vervolgens kosten, kansen en risico’s afgewogen. Op basis daarvan komt een onderhoudsplanning tot stand. Door te sturen op samenloop werken we zo efficiënt mogelijk en door werkzaamheden te combineren proberen we de overlast zo minimaal mogelijk te houden.
Samen geven beleid en beheer vorm aan de openbare ruimte. We werken hierin samen met de inwoners van Arnhem, bedrijven en andere stakeholders in de openbare ruimte. Een complex proces, waarbij ‘beheerbewust ontwerpen’ en ‘ontwerpbewust beheren’ de kerningrediënten moeten zijn. Ambities en transities die hierin expliciet meegenomen worden zijn niet alleen politieke keuzes/ambities binnen de gemeente Arnhem, maar hebben ook betrekking op landelijke opgaven zoals energietransitie, klimaatadaptatie, duurzaamheid, gezondheid, en burgerparticipatie.
Meetbare kwaliteit openbare ruimte (beeldkwaliteit)
Met de basiskwaliteit geven we aan wat we in Arnhem nastreven met de openbare ruimte. Deze basiswaarden zijn stabiel en veranderen niet zo snel. De in de Begroting opgenomen basiskwaliteit vormt de basis voor het bepalen van de beheerstrategie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de beeldkwaliteit systematiek van CROW om te meten of de openbare ruimte kwalitatief op het gewenste niveau is. In deze systematiek wordt met behulp van beeldmeetlatten vastgelegd aan welke beeldkwaliteit de openbare ruimte moet voldoen. In onderstaande tabel wordt weergegeven welke kwaliteitsniveaus er voor de openbare ruimte in Arnhem als basis worden gehanteerd.
Met uitzondering van het centrum en de winkelcentra is het onderhoud sober en doelmatig te noemen waarbij de opgave is om de stad met zo weinig mogelijk middelen schoon heel en veilig te houden.
Asset | Centrum | Winkelcentra | Wijken | Bedrijfs | Bossen Parken | Hoofd infra | Fietspaden |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Groen / bomen | A | A | B / C | B / C | A / B | - | - |
Speel-voorzieningen | B | B | B | B | B | - | - |
Verhardingen* | A | A | C / D | B | B | B | A /B |
Verkeer-regelinstallaties | B | B | B | B | B | B | B |
Verkeers-voorzieningen | B | B | B | B | B | B | B |
Civieltechnische Kunstwerken | B | B | B | B | B | B | B |
Beeldende Kunst | B | B | B | B | B | B | B |
Openbare Verlichting | B | B | B | B | B | B | B |
Stedelijk Waterbeheer | B | B | B | B | B | B | B |
Trolley Infrastructuur | A | A | B | - | - | B | - |
Tabel Overzicht beeldkwaliteit die in de gemeente Arnhem worden nagestreefd per asset uitgesplitst naar gebiedstypen.
* Toelichting beeldkwaliteit D bij verhardingen; deze beeldkwaliteit wordt toegestaan bij de parkeervakken in de woonwijken.
Beeldkwaliteitsniveau | Technische kwaliteit | ||
Zeer goed | A+ | (Zo goed als) nieuw; perfect onderhouden | |
|---|---|---|---|
Goed | A | Technisch goed in orde | |
Voldoende | B | Heel en veilig | |
Matig | C | Discomfort; enige hinder; veiligheid komt in het geding | |
Slecht | D | kans op kapitaalvernietiging; functieverlies | |
Beeldkwaliteitsniveaus conform CROW Beeldkwaliteit Systematiek
Samenvattend beeld
Onderstaand is per asset een beschrijving gegeven van de huidige onderhoudssituatie en de geplande inzet om de kwaliteit op peil te houden. Samenvattend kan worden gesteld dat het op dit moment lukt om met de beschikbare middelen het areaal op het gewenste niveau te onderhouden voor zover het groot onderhoud betreft (herstel of vervanging). Met betrekking tot het dagelijks onderhoud is er echter wel sprake van structurele tekorten ten gevolge van nieuwe aanbestedingen. In aanloop naar de begroting voor 2025 zullen in de perspectiefnota hiervoor voorstellen worden gedaan.
We streven ernaar om bij het onderhoud tevens bij te dragen aan de vele ambities die we in de stad willen realiseren. Het combineren van opgaven maakt de projecten echter ook steeds complexer en daarmee moeilijker te plannen. De bestemmingsreserve groot onderhoud openbare ruimte maakt het mogelijk de fluctuaties in jaarlijkse uitgaven, die hierdoor kunnen ontstaan, op te vangen.
Het beheer van veel elementen in de openbare ruimte heeft een sterke relatie met de het stedelijk programma Wonen en leefomgeving (S12). De specifieke ambities en plannen op dit vlak zijn in dat onderdeel van de deze begroting nader beschreven.
De beleidsmatige invulling voor de kapitaalgoederen die een relatie hebben met mobiliteit (zoals verhardingen, verkeersvoorzieningen openbare verlichting en kunstwerken) is te vinden in programma Bereikbaarheid (S02).
Voor de assets afval en riolering is er een relatie met de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Hierover is nadere informatie te vinden in de paragraaf lokale heffingen.