2023, een samenvatting

Arnhem blijft nationaal een voorloper in duurzaamheid. We hebben de ambitie om in 2050 een klimaatneutrale stad te zijn. Samen met onze inwoners, ondernemers en partners bleven we ook in 2023 werken aan de Arnhemse energietransitie. De uitdagingen van netcongestie dwingen en dwongen ons om innovatief te zijn. Tevens bevestigt het ons doel om het energieverbruik te verminderen, zoals beschreven stond in onze Energiearmoede aanpak en Isolatieprogramma. Op 25 oktober 2023 heeft de gemeenteraad van Arnhem ingestemd met het voorstel voor het Eerste Arnhemse Burgerberaad over afval. Dat betekent dat in 2024, 150 willekeurig gekozen Arnhemmers zich buigen over de vraag hoe de gemeente de hoeveelheid afval zoveel mogelijk kan reduceren.

Klimaat en Energie
De oude lineaire economie laten we achter ons en we kiezen voor een circulaire benadering. Dit betekent dat we niet alleen zorgvuldig omgaan met grondstoffen, maar ook dat duurzaamheid en brede welvaart ons streven zijn. Met aandacht voor de kwetsbare inwoners nam de stad de regie om energiekosten te beteugelen. De hoge gasprijzen raakten sommige Arnhemmers hard, waardoor de rol van energiecoaches en buurtklusbedrijven nog belangrijker werd. Elke besparing op gas of elektriciteit had direct positieve invloed op de portemonnee van de inwoners. De stad versnelde de inspanningen uit het programma 'New Energy Made in Arnhem 2020-2030', met als doel een significante CO ₂ -reductie te realiseren

Wonen
Wonen in Arnhem betekent dat we streven naar voldoende betaalbare, kwalitatief goede woningen in groene omgevingen. Echter, de vraag naar woningen blijft onverminderd hoog. Tegelijkertijd werden in 2023 minder vergunningen afgegeven voor nieuwe woningen en minder woningen gebouwd dan de jaren daarvoor. Deze situatie werd mede veroorzaakt door gestegen bouwkosten, hogere rentes, en uitdagingen zoals personeelskosten en stikstofonderzoek.

Desalniettemin hebben we 800 nieuwe huizen toegevoegd aan de stad. Bovendien ontving Arnhem erkenning en steun vanuit het Rijk voor de ontwikkeling van de nieuwe grootschalige woningbouwlocatie Spoorzone Arnhem-Oost. De nieuwe Woonvisie en het 'meldpunt goed verhuurderschap' zijn concrete stappen om onze woonambities waar te maken en de kwaliteit van wonen in Arnhem te verbeteren.

Samen met woningcorporaties blijven we kijken hoe we bijzondere doelgroepen kunnen opvangen. Daarvoor is in 2023 de nota Wonen en Zorg vastgesteld. Om de kansen op huisvesting voor specifieke groepen te verbeteren, hebben we ook dit jaar 120 sociale huurwoningen gereserveerd voor mensen die uit zorginstellingen en opvang komen. We zetten ons in om de huisvestingsquota voor statushouders te halen. Helaas is dit in 2023 niet volledig gelukt door de toegenomen vraag naar betaalbare woningen.

Groen

In 2023 werkte Arnhem hard aan het realiseren van een groene stad waar mensen prettig en betaalbaar kunnen wonen. Geconfronteerd met uitdagingen als de energietransitie, de wooncrisis en klimaatadaptatie, toonde de stad vastberadenheid om deze zowel lokaal als in samenwerking met regionale en nationale partners aan te pakken. Arnhem is trots op haar groene parken en openbare ruimtes waar mensen elkaar ontmoeten. Arnhem heeft zich ingezet om beter om te kunnen gaan met overstromingen, extreme regenval, hitte en droogte, niet alleen om de stad mooier te maken, maar ook om de effecten van klimaatverandering te bestrijden.

Bereikbaarheid
In 2023 heeft Arnhem stappen gezet naar een duurzame mobiliteitsvisie, gericht op het verbeteren van de leefbaarheid en het verminderen van de autoafhankelijkheid. Prioriteit ligt bij voetgangers en fietsers, zoals blijkt uit de voltooiing van de snelfietsroute naar Velp en het aanpakken van verkeersonveilige plekken. Met het nieuwe mobiliteitsbeleid streven we naar een harmonieuze balans tussen bereikbaarheid en duurzaamheid in onze stad.

Economie
Voor een duurzame toekomst is het essentieel dat er waardevolle banen zijn voor Arnhemmers en dat ondernemers zich kunnen richten op een duurzame toekomst. Innovatie en creativiteit zijn de drijvende krachten achter onze economie. Samenwerking binnen de triple helix van ondernemers, onderwijs en overheid is cruciaal om nieuwe energieconcepten en circulaire ketens in de praktijk te brengen. Dit jaar hebben we samen met de stad de economische agenda verder vormgegeven en uitgevoerd, waarbij de focus ligt op energietransitie, circulaire economie en duurzame mobiliteit.

We hebben dit jaar vier invloedrijke netwerkbijeenkomsten georganiseerd en belangrijke documenten zoals de 'Visie Werklocaties Arnhem 2040' en de 'Kantorennota 2022-2030' zijn door de gemeenteraad vastgesteld. Daarnaast zijn we hard aan de slag gegaan met het verduurzamen van bedrijventerreinen, wat heeft geresulteerd in het sluiten van een aantal Greendeals, waaronder in de Nieuwe Haven.

Kansrijk

In het jaar 2023 heeft de gemeente Arnhem onverminderd ingezet op het scheppen van gelijke kansen voor al haar inwoners, met bijzondere aandacht voor veiligheid, onderwijs, zorg, en gezondheid en sport. Het streven naar een inclusieve samenleving, waar iedereen de kans krijgt zich te ontwikkelen en actief deel te nemen, stond centraal in onze inspanningen.

Onderwijs
Op het vlak van onderwijs waren de signalen over toenemende achterstanden en de druk op de onderwijsinfrastructuur onmiskenbaar. Met gerichte interventies zoals vroegsignalering, de inzet op taal- en sociaal-emotionele ontwikkeling, en het versterken van de verbinding tussen onderwijs en jeugdzorg, hebben we getracht deze uitdagingen het hoofd te bieden. Desondanks blijven de personeelstekorten in de kinderopvang hoog. Daarnaast zien we een toename in het verzuim van jongeren en het aantal vroegtijdige schoolverlaters.

Zorg
In de zorg hebben we ingezet op het zo thuis mogelijk bieden van ondersteuning, met een focus op het versterken van zowel formele als informele netwerken rondom zowel onze jonge als onze volwassen inwoners. Hiermee willen we de afhankelijkheid van langdurige specialistische hulp minimaliseren en hulp en ondersteuning toegankelijker te maken voor wie dat nodig heeft.

Het gebruik van hulp en ondersteuning is bijna terug op het niveau van voor corona. Echter, bepaalde problemen, zoals de mentale gezondheid van jongeren, zijn toegenomen en hebben extra aandacht nodig.

Mensen met een zorgbehoefte die niet via de normale weg een huis kunnen vinden proberen we zo goed mogelijk aan een woning te helpen. Door toename van aanvragen, onder andere uit de jeugdzorg, is er een groot tekort aan betaalbare eenpersoonswoningen, zoals studio's, waardoor niet iedereen snel een passende woning vindt.

Gezondheid en Sport
De introductie van de eerste gezondheidsmakelaar in Arnhem is een nieuwe fase in onze aanpak van preventie en gezondheidsbevordering. Samen met de herijking van het Arnhems Lokaal Sportakkoord en initiatieven zoals Kansrijke Start en Helder op School, onderstrepen we het belang van een gezonde leefstijl en het bieden van een kansrijke start voor alle Arnhemse kinderen. Een hoogtepunt was de Simac Ladies Tour, waar het afscheid van Annemiek van Vleuten heel veel mensen naar Arnhem heeft getrokken.

Het afgelopen jaar hebben we aanzienlijke investeringen gedaan om in elke wijk een gezonde, veilige omgeving te waarborgen, waar scholen integraal deel van uitmaken. We zetten ons in voor een vitale gemeenschap waar ontmoeting en beweging centraal staan. Een omgeving waar gezond eten, gevoel van welzijn en collectieve bijdrage aan de samenleving hand in hand gaan. We begrijpen dat de gezondheid van onze inwoners niet alleen wordt bepaald door persoonlijke keuzes, maar ook door de sociale en fysieke omgeving. Daarom stimuleren we een vitale leefomgeving die aantoonbaar meer bijdraagt dan individuele inspanningen alleen.

Welzijn in de wijken
In 2023 is de Arnhemse Buurthuizenvisie aangeboden. Daarnaast is er financiële steun gegeven aan diverse buurthuizen en ontmoetingsplekken. Het gezamenlijke doel is om het contact tussen wijk/buurtbewoners onderling te stimuleren en hun betekenis voor elkaar te vergroten.

Veiligheid
De uitdagingen op het gebied van veiligheid waren significant, vooral door de geopolitieke ontwikkelingen en de toename van georganiseerde (drugs)misdaden. Deze factoren droegen bij aan een toename van spanning en polarisatie binnen onze gemeenschap. Desondanks bleef Arnhem zich inzetten voor een integrale aanpak om drugscriminaliteit te bestrijden en de veiligheid in onze wijken te handhaven.

Verbonden

We willen een stad zijn waar inwoners kunnen zijn wie ze willen zijn en waar eenieder zijn, haar of hun identiteit en eigenheid met trots kan uitdragen. In 2023 hebben we Arnhemmers gevraagd om actief mee te denken en mee te bouwen aan hun leefomgeving. Dit jaar hebben we significante stappen gezet op het gebied van cultuur, participatie en armoedebestrijding, en welzijn en inclusie, waarbij we iedereen in staat stellen volwaardig deel te nemen aan onze diverse samenleving. We hebben opnieuw stappen gezet richting een stad waarin iedereen zichzelf kan zijn, waar discriminatie en racisme geen plaats hebben en waar we ons inzetten voor een veilige en inclusieve omgeving voor al onze inwoners.

Cultuur
Het seizoen begon met Koningsnacht en Koningsdag waar vele duizenden mensen uit Arnhem en de regio genoten van het mooie weer en de vele muziekoptredens in de binnenstad. In 2023 hebben we onze positie als culturele en creatieve stad versterkt. Kunst en cultuur zijn in de Arnhemse samenleving voor iedereen toegankelijk gemaakt. Het lokale Convenant Cultuureducatie Primair Onderwijs is voortgezet tot 2030, waardoor we cultuureducatie een blijvende plek in het onderwijs geven. De culturele sector heeft zich hersteld van de coronajaren, met een publieksbereik dat het niveau van 2019 overstijgt. Extra middelen zijn ingezet voor programma's die bijdragen aan innovatie en een aantrekkelijk woon- en vestigingsklimaat.

Participatie & Armoedebestrijding
We blijven streven naar bestaanszekerheid voor iedereen, bijvoorbeeld door het creëren van passende werkplekken en ons te richten op duurzame uitstroom uit de bijstand. Het aantal mensen in de bijstand is in 2023 dan ook gedaald. Daarnaast hebben we ons gericht op het verbeteren van de toegang tot inkomensvoorzieningen en het terugdringen van generatiearmoede. Het college van B & W heeft in het vierde kwartaal van 2023 het besluit genomen om als gemeente Arnhem de taken schuldhulpverlening en vroegsignalering weer zelf op te gaan pakken vanaf het jaar 2025.

Inclusie
Op het gebied van Diversiteit en Inclusie is nog een wereld te winnen, tegelijkertijd zijn er belangrijke stappen gezet. Zo is het onderwerp racisme voortvarend opgepakt met en door partners in de stad.. Onder andere door de invulling van de week tegen racisme en drie subsidieregelingen (herdenkingsjaar slavernijverleden, doorwerking slavernijverleden en naamswijziging). Er is een nieuwe regenboogagenda en er is een subsidieregeling voor naamswijziging en wijziging geslachtsregistratie ingesteld. En in het najaar is de pilot met Arnhemse Coördinator tegen Racisme en Discriminatie gestart. Ook hebben we met volle inzet gewerkt aan duurzame verankering in de gemeentelijke organisatie. We zetten ook hier stappen en zien tegelijkertijd dat dat we nog een lange reis hebben te gaan.

We sluiten het jaar 2023 af met een positief financieel resultaat. Bij Turap 2 2023 werd een resultaat na mutaties in de reserves verwacht van € 19,2 miljoen. Nu bij de jaarrekening blijkt dit resultaat nog hoger te zijn, namelijk € 34,0 miljoen. Voorgesteld wordt om dit positieve resultaat toe te voegen aan de algemene reserve. Hiermee wordt de lijn van de afgelopen jaren, waarin het eigen vermogen toeneemt voortgezet.

Deze toename van het eigen vermogen blijkt ook uit onderstaande tabel waarin het verloop van de reserves zichtbaar is: